چرا سازمان غذا و دارو در برابر خواسته‌ی فرهنگستان علوم پزشکی سر خم کرد؟!
مداخلات فرهنگستان علوم پزشکی خلاف شرح وظایف و اساسنامه خود در این تصمیم غیرمنتظره، زمانی آشکار می‌شود که شش تشکل صنعت دارویی کشور اعتراض خود را با اشاره به برداشت های اشتباه از نظام ژنریک و خطرات بالقوه آن در دسترسی بیماران به داروهای بیمارستانی در نامه‌ای خطاب به علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی مکتوب کردند.
فرای چالش‌های پیش رو در بازگرداندن نظام ژنریک دارویی به ۴۰ سال گذشته با نیت حذف داروهای برندژنریک تولید داخل و عدم درک چرایی پافشاری تئوریسین‌های مستقر در فرهنگستان علوم پزشکی در ناسازگاری با داروهای برندژنریک، این نکته مهم مطرح است که چگونه مدیران و مسوولان سازمان غذا و دارو در برابر دخالت فرهنگستان علوم پزشکی سر تعظیم فرود آوردند؟ آیا زعمای سازمان غذا و دارو، از خط به خط هشدارهای نامه‌ی شش تشکل دارویی درباره به بیراهه کشاندن نظام دارویی با این دستور آگاهی نداشتند در حالی که خود آنها از دل صنعت برآمده و بر صندلی‌های مدیریتی سازمان تکیه زده اند؟ یا می دانستند اما این اقتدار از دست رفته‌ی سازمان غذا و دارو بوده است که باز کار دست آنها داده است؟
اعمال تغییرات در نحوه عرضه اقلام ژنریک داروهای بیمارستانی به گفته‌ی اکبر عبداللهی‌اصل، مدیرکل امور دارویی سازمان در جهت کاهش خطاهای دارویی، یکسان‌سازی قیمت اقلام ژنریک داروهای بیمارستانی، جلوگیری از ترجیح استفاده از نام تجاری برای بیماران بستری عنوان شده است اما این تصمیم گیری به رغم تاکید مبارزه با تضاد منافع، خود دارای زوایای پنهان و آشکاریست.
اقتدار از دست رفته!
و اما اقتدار از دست رفته! یا مدیران سازمان غذا و دارو قدرت رویارویی با دخالت‌های ناروای نهادها و سازمان‌های نامربوط در نظام دارویی کشور و تصمیم درست را دارند و می‌توانند از حقوق حقه‌ی بیماران حفاظت کنند که بسیار هم نیکوست یا اینکه این اقتدار در دوره های گذشته دچار خدشه شده و نیاز به بازسازی و احیاء دارد.
مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو روز 7 آذرماه خود بر ضرورت بازگرداندن اقتدار این سازمان تأکید کرده و یادآور شده است که تدوین و تصویب هرچه سریع‌تر اساسنامه این سازمان در هیأت دولت، گامی مهم برای روشن کردن حدود و ثغور وظایف و اختیارات است. ضمن آنکه در این اساسنامه باید با صراحت تکلیف تعارضات داخلی و خارجی مشخص شود و به ویژه شرایطی در نظر گرفته شود که دخالت‌های نهادهای غیراختصاصی در امور مرتبط با سلامت عمومی به حداقل برسد.
حال احیای این اقتدار در کدام نقطه صفر متوقف مانده است که منجر به اجرای بی چون و چرای دستور تغییرات جدید در نحوه عرضه داروهای بیمارستانی شده است بماند برای زمانی که مدیران سازمان غذا و دارو خود پاسخ گویند.
اما نکته مهم اینست که در حوزه حساس سلامت باید مشخص شود اگر تصمیمی منجر به آسیب به بخشی از صنعت داروی کشور و در نهایت عدم دسترسی بیماران کشور به دارو شود مسئولیت نهایی بر عهده کیست و مدیران مربوطه چه تعهدی در قبال تبعات آن دارند. در غیاب شفافیت و پاسخگویی، احتمال می‌رود تصمیمات سلیقه‌ای یا تحت فشارهای سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی گرفته شود. نمونه‌هایی از این تصمیمات دست کم در چند دهه اخیر بارها تکرار شده است. بنابراین یکی از مطالبات جدی از وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو آن است که حیطه پاسخگویی و شفافیت را تقویت کنند تا در آینده نزدیک، تعارض منافع در فرایندهای تصمیم‌گیری به حداقل برسد.
نامه فرهنگستان علوم پزشکی و برخی مداخلات این نهاد در موضوع دارو، از سوی بخش‌هایی از صنعت و حتی مدیران دولتی، به‌عنوان دخالت غیرتخصصی تفسیر شده است. اگرچه این فرهنگستان متشکل از اساتید برجسته علوم پزشکی است اما به باور برخی کارشناسان، بهتر است تصمیم‌گیری‌های کلان به سازمان غذا و دارو و شورای‌عالی سلامت واگذار شود تا از برهم خوردن توازن و ثبات در نظام دارویی جلوگیری شود.
با این حال، نامه هشدارآمیز شش تشکل دارویی نسبت به دیدگاه‌های فرهنگستان علوم پزشکی نشانگر شکاف میان دیدگاه‌ها در حوزه دارویی کشور است. اینکه سازمان غذا و دارو چگونه با این دیدگاه‌های متفاوت تعامل می‌کند و آیا تسلیم فشارها می‌شود یا خیر، تا حدود زیادی به میزان اقتدار و سازوکارهای قانونی این سازمان بستگی دارد. پس مصالح بیماران ایجاب می‌کند این اقتدار هر چه زودتر به سازمان غذا و دارو بازگردد.