نمودار لحظه‌ای دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance)
نمودار سلطه بیت کوین (Bitcoin Dominance)
دامیننس بیت کوین چیست؟
دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance) یا سلطه بیت کوین (BTC) معیاری است که ارزش بازار یا همان مارکت کپ (Market Cap) بیت کوین را نسبت به کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال نشان می‌دهد. دامیننس نشان می‌دهد که سهم ارزش بازار بیت کوین نسبت به بازار بقیه ارزهای دیجیتال چقدر است.
بیشتر بخوانید: بیت کوین (BTC) چیست؟
مثلاً اگر دامیننس بیت کوین ۴۰درصد باشد، به این معنی است که بیت کوین سهم ۴۰درصدی از کل بازار ارزهای دیجیتال دارد یا به عبارت دقیق‌تر، ۴۰درصد از ارزش بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است و بقیه ارزهای دیجیتال ۶۰ درصد ارزش بازار را تشکیل می‌دهد.
«دامیننس» در لغت به‌معنای «سلطه» است و این تعریف درباره بیت کوین هم صدق می‌کند. بنابراین، منظور از دامیننس بیت کوین، سلطه بیت کوین بر بازار ارزهای دیجیتال و دیگر ارزهای این بازار است.
وقتی بیت کوین تنها ارز دیجیتال موجود بود، سلطه آن هم ۱۰۰ درصد بود؛ اما با ایجاد ارزهای دیجیتال جدید از جمله فورک‌های بیت کوین، این سلطۀ صد درصدی کم‌کم رو به کاهش گذاشت.
شاید ارزش بازار معیار ایدئالی برای محاسبه سلطه در معنای گسترده آن نباشد، اما موضوع بحث ما در اینجا، مفاهیمی مانند «قیمت» و «بازار» هستند که نمایش آنها در قالب کمّی بسیار آسان است؛ به‌عبارت دیگر، سلطه یک ارز می‌تواند به عوامل مختلفی وابسته باشد ولی نمایش آنها به‌صورت کمی دشوار است.
به همین خاطر است که وقتی به وب‌سایت‌هایی مانند کوین مارکت کپ (Coinmakertcap) یا کوین گکو (Coingecko) که قیمت لحظه‌ای ارزهای دیجیتال مختلف را نشان می‌دهند مراجعه می‌کنید، مقادیر متغیری از سلطه و نمودارها را برای هر ارز می‌بینید.
رابطه مارکت کپ و دامیننس بازار
مارکت کپ یا ارزش بازار و دامیننس بازار مفاهیمی هستند که ارتباطی نزدیک با یکدیگر در فضای ارزهای دیجیتال دارند. ارزش بازار مجموع ارزش همه کوین‌های موجود در گردش یک ارز دیجیتال خاص است که از طریق ضرب قیمت فعلی هر کوین در عرضهٔ در گردشِ آن محاسبه می‌شود. از سوی دیگر، دامیننس بازار درصدی از کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال را نشان می‌دهد که یک ارز دیجیتال خاص در اختیار دارد.
رابطه بین ارزش بازار و دامیننس در پویایی رقابتی بازار ارزهای دیجیتال مشهود است.در‌حالی‌که ارزش بازار بالای یک ارز، نشان‌دهنده ارزش‌گذاری قابل‌توجه آن است، دامیننس یک ارز سهم آن را نسبت به کل بازار اندازه‌گیری می‌کند؛ به‌عنوان مثال یک ارز دیجیتال می‌تواند ارزش بازار بالایی داشته، اما دامیننس پایینی در رقابت با تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال دیگر در بازار ثبت کرده باشد. تجزیه و تحلیل ارزش بازار در کنار دامیننس، درک جامع‌تری از موقعیت و نفوذ یک ارز دیجیتال در بازار فراهم می‌کند.
فاکتورهای مهم دامیننس بیت کوین
دامیننس بیت‌کوین به نسبت ارزش بازار بیت کوین به کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال به شکل درصد اشاره دارد. چندین عامل مهم دامیننس بیت‌کوین را در فضای ارزهای دیجیتال تحت تأثیر قرار می‌دهند. اولین عنصر، احساسات بازار است که نقش بسیار مهمی را نیز ایفا می‌کند. بیت‌کوین اغلب به عنوان یک دارایی امن در نظر گرفته می‌شود و در دوره‌های عدم قطعیت یا بی‌ثباتی اقتصادی، سرمایه‌گذاران ممکن است به اختصاص بخشی از پرتفوی خود به بیت‌کوین فکر کنند که این امر باعث افزایش برتری دامیننس آن می‌شود.
علاوه بر این، پیشرفت‌ها و به‌روزرسانی‌های فناوری بلاک چین از جمله پیاده‌سازی ویژگی‌های جدید یا بهبود مقیاس‌پذیری، می‌تواند بر دامیننس بیت‌کوین تأثیر بگذارد. ارزهای دیجیتال دیگر در بازار که به آلت‌کوین‌ها معروف‌اند نیز می‌توانند با کسب محبوبیت یا معرفی ویژگی‌هایی جدید و کاربردی، بر دامیننس تأثیر بگذارند. در مجموع، درک عواملی که برتری بیت‌کوین را تحت تأثیر قرار می‌دهند برای سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران ضروری است تا تصمیمات آگاهانه‌ای در بازار پویای ارزهای دیجیتال اتخاذ کنند.
چرا دامیننس بیت کوین مهم است؟
دامیننس بیت کوین بازتاب‌دهنده نفوذ متغیر آن در اکوسیستم ارزهای دیجیتال، میزان نفوذ و محبوبیت اثبات کار و رابطه آن با تمرکززدایی است که عنصر هسته‌ای تفکر ماکسیمالیستی در این حوزه است.
از آنجا که اثبات کار نیازمند مصرف مداوم انرژی است و تأثیرات منفی روی محیط‌‌زیست دارد، این مسئله به‌شدت سیاسی است. از این رو، دامیننس بیت کوین معیاری برای سنجش پذیرش این نیاز اساسی نیز هست.
شاخص دامیننس واقعی (Real Bitcoin Dominance)
یک شاخص رقیب دیگر نیز برای سلطه وجود دارد که شاخص سلطه واقعی بیت کوین (Real Bitcoin Dominance Index) نامیده می‌شود. این شاخص فقط ارزهای دیجیتالی را که از روش اجماع اثبات کار (POW) استفاده می‌کنند با هم مقایسه می‌کند.
از آنجا که اثبات کار نیازمند مصرف مداوم انرژی است و تأثیرات منفی روی محیط‌‌زیست دارد، این مسئله به‌شدت سیاسی است. از این رو، دامیننس بیت کوین معیاری برای سنجش پذیرش این نیاز اساسی نیز هست.
آیا دامیننس بیت کوین می‌تواند کمتر از اتریوم باشد؟
بله؛ جالب است بدانید که تغییر سلطه نیز مانند دیگر مفاهیم دنیای ارزهای دیجیتال، اصطلاح خاص خود را دارد. فلیپِنینگ (Flippenning) یکی از همین اصطلاحات است؛ به تغییر سلطه یک ارز دیجیتال، جابه‌جایی یا فلیپِنینگ می‌گویند. جابه‌جایی زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش بازار یک ارز دیجیتال از ارز دیگری سبقت بگیرد. جابه‌جایی سلطه مهم است؛ چون نشان‌دهنده ماهیت رقابتی بازار ارزهای دیجیتال است.
بیشتر بخوانید: فلیپنینگ (Flippenning) چیست؟
استفاده از دامیننس در تحلیل‌ها
اگر یک جدول مقایسه‌ای از دامیننس سالانه بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر تهیه کنیم، متوجه می‌شویم که تغییرات سلطه از یک الگوی خطی پیروی نمی‌کند؛ یعنی این‌‌طور نیست که مثلاً سلطه بیت کوین به‌تدریج ضعیف شود. میزان سلطه در جدول زیر برای هر سال، از اول ژانویه آن سال محاسبه شده؛ به‌جز مورد آخر که تاریخ آن ذکر شده است.
| سال (تاریخ) | درصد سلطه بیت کوین | درصد سلطه اتریوم | درصد سلطه آلت کوین‌ها |
|---|---|---|---|
| ۲۰۱۳ | ۱۰۰ | ۰ | ۰ |
| ۲۰۱۴ | ۸۷.۵ | ۰ | ۱۲.۵ |
| ۲۰۱۵ | ۸۰ | ۰ | ۲۰ |
| ۲۰۱۶ | ۹۱.۲ | ۰.۹ | ۷.۹ |
| ۲۰۱۷ | ۸۷.۶ | ۳.۹ | ۸.۵ |
| ۲۰۱۸ | ۳۸.۶ | ۱۱.۹ | ۴۹.۵ |
| ۲۰۱۹ | ۵۱.۳ | ۱۱.۲ | ۳۷.۱ |
| ۲۰۲۰ | ۶۸.۳ | ۷.۵ | ۲۴.۲ |
| ۲۰۲۱ | ۶۹.۲ | ۱۱.۱ | ۱۹.۷ |
| ۲۰۲۲ | ۳۹.۳ | ۲۰ | ۴۰.۷ |
در بازارهای گاوی، یعنی دوره‌هایی که خوش‌بینی بر بازار حاکم است، قیمت‌ها به‌دلیل اشتیاق خریداران رشد می‌کنند؛ اما این اشتیاق در بین آلت کوین‌ها به نسبت متوازنی توزیع نمی‌شود.
بسیاری از تحلیل‌گران کاهش سلطه قیمت بیت کوین را مساوی با آغاز فصل آلت کوین‌ها یا آلت سیزن می‌دانند؛ یعنی آنها معتقدند هر گاه سلطه بیت کوین به محدوده ۴۰ درصد برسد، می‌توان انتظار رشد شدید آلت کوین‌ها را داشت.
معامله برای سرگرمی و دامیننس بیت کوین
به اضافه، موضوعی به نام «معامله برای سرگرمی» هم وجود دارد که در بین آلت کوین‌ها بیشتر دیده می‌شود و خود یکی از دلایل دیگر نوسان دامیننس آلت کوین‌هاست.
معامله از روی سرگرمی را می‌توان ترکیبی از سوگیری واحد کامل (Unit Bias) و ترس از از دست دادن (FOMO) توصیف کرد. سوگیری واحد کامل یک نتیجه‌گیری غیرعقلانی است که بر اساس آن، ارزهای دیجیتالی که قیمت اسمی پایینی دارند، «ارزان‌تر» از ارزهای دیجیتال دیگر مثل بیت کوین تلقی می‌شوند.
فومو (FOMO)
ترس از جاماندن یا همان فومو نیز به حالتی گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌ای جدید هجوم می‌آورند که امیدوار هستند رشد ۱۰۰ برابری داشته باشد.
جدول بالا نشان می‌دهد که این چرخه خرسی/گاوی تقریباً چهار سال طول کشیده است و مقارن با چرخه هاوینگ (Halving) بیت کوین بوده است؛ اما به‌هیچ‌وجه قطعی نیست که این تقارن بازهم تکرار شود. در صورتی که می‌خواهید بیشتر در مورد هاوینگ بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «هاوینگ چیست؟» را مطالعه کنید.
آیا دامیننس قابل اعتماد است؟
قابلیت اعتماد به دامیننس به‌عنوان یک معیار در بازار ارزهای دیجیتال موضوعی است که همچنان موردبحث است. دامیننس نمایی کلی از سهم یک ارز دیجیتال از کل بازار را نشان می‌دهد، اما ممکن است همیشه به‌درستی پیچیدگی اکوسیستم را منعکس نکند. به‌طور مداوم پروژه‌ها و فناوری‌های جدیدی ظهور می‌کنند که این نرخ‌ها را تغییر می‌دهند.
علاوه بر این، دامیننس می‌تواند تحت تأثیر عواملی خارجی مانند قانون‌گذاری‌ها، احساسات بازار و پیشرفت‌های فناوری قرار بگیرد. تغییرات سریع در ترجیحات سرمایه‌گذاران و معرفی راه‌حل‌های نوآورانه در صنعت بلاک‌چین می‌تواند منجربه نوسانات دامیننس شود.
سوالات متداول
دامیننس بیت کوین درصدی است که ارزش بازار بیت کوین نسبت به ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال را نشان می‌دهد.
بسیاری از تحلیل‌گران کاهش سلطه بیت کوین را مساوی با آغاز فصل آلت کوین‌ها یا آلت سیزن می‌دانند و برعکس افزایش دامیننس را برابر می‌دانند با فصلی که نگهداری بیت کوین از سایر ارزهای دیجیتال منطقی‌تر است.
تحلیل‌گران با تحلیل نمودار دامیننس بیت کوین تلاش می‌کنند تا متوجه شوند که آیا بیت کوین اکنون بیش از ارزش واقعی خود قیمت دارد یا نه و تا چه حد می‌تواند جای رشد داشته باشد.